Kabakulak Nedir ve Nasıl Geçer?
Emy İşitme
Kabakulak, tükürük bezlerinde şişlik ve iltihaplanmaya neden olan viral bir enfeksiyon hastalığıdır. En sık görülen belirtisi, kulakların önünde ve çene altlarında şişlik oluşturmasıyla bilinir. Bu yazıda, kabakulak nedir, kabakulak belirtileri nelerdir, kabakulak nasıl olur, kabakulak hastalığına neden olan etmenler nelerdir, kabakulak hastalığına karşı nasıl önlem alınır ve kabakulak tedavisi nasıl yapılır gibi sorulara yanıtlar vereceğiz.
Kabakulak Nedir?
Kabakulak, mumps virüsünün neden olduğu bir hastalıktır. Kabakulak hastalığı, özellikle tükürük bezlerini etkileyerek şişlik yapar. Kabakulak, tükürük bezlerinde şişlik ve ağrıya yol açar ve bazen testislerde, pankreasta veya beyin zarlarında da iltihaba neden olabilir. Kabakulak hastalığı genellikle çocukluk çağında yaygın olmasına rağmen, yetişkinlerde de görülebilir. Kabakulak, hava yoluyla kolayca bulaşır. Özellikle öksürük ve hapşırma sırasında virüs havaya yayılır ve sağlıklı bireyler bu hava yoluyla virüsü alabilirler. Ayrıca, hasta kişilerle yakın temasta bulunmak da kabakulak hastalığının bulaşmasına neden olabilir.
Kabakulak Belirtileri Nelerdir?
Kabakulak, genellikle vücutta çeşitli belirtilerle kendini gösterir. Kabakulak belirtileri, hastalığın şiddetine göre değişiklik gösterebilir, ancak en yaygın olanları şunlardır:
- Tükürük Bezlerinde Şişlik ve Ağrı: Kabakulak hastalığının en belirgin belirtisi, kulakların önünde, çene altındaki tükürük bezlerinde şişliktir. Bu şişlik, ağrılı olabilir ve kişinin yutkunmasını zorlaştırabilir.
- Ateş: Kabakulak hastalığı genellikle düşük dereceli ateşe yol açar. Ateş, vücudun enfeksiyonla savaştığını gösteren bir belirtidir.
- Baş Ağrısı ve Kas Ağrıları: Kabakulak hastalığı, baş ağrısı ve genel kas ağrılarıyla da kendini gösterebilir.
- Yorgunluk ve Halsizlik: Kabakulak, kişinin kendisini yorgun ve halsiz hissetmesine neden olabilir.
- İştah Kaybı: Tükürük bezlerinin şişmesi nedeniyle, yemek yemekte zorluk yaşanabilir ve bu da iştah kaybına yol açabilir.
- Testislerde Şişlik (Erkeklerde): Kabakulak, erkeklerde testislerde de şişliğe yol açabilir, bu da ağrıya ve bazen uzun süreli komplikasyonlara neden olabilir.
Kabakulak Nasıl Olur?
Kabakulak, genellikle vücuda mumps virüsünün girmesiyle başlar. Virüs, burun ve boğazda çoğalarak, tükürük bezlerine ve diğer organlara yayılabilir. Virüs, havadaki damlacıklarla (öksürük, hapşırma, konuşma) kolayca yayılır. Ayrıca, virüsle enfekte bir kişiyle doğrudan temas etmek, örneğin aynı yemekleri paylaşmak veya öpüşmek gibi yakın temasta bulunmak da kabakulak hastalığının bulaşmasına yol açabilir. Kabakulak, genellikle tükürük bezlerini etkileyerek bu bölgede şişlik yaratır. Tükürük bezlerinde meydana gelen bu şişlik, kişiye rahatsızlık verir ve başta çene olmak üzere çeşitli bölgelerde ağrıya yol açabilir.
Kabakulak Neden Olur?
Kabakulak, mumps virüsünün vücuda girmesi sonucu oluşur. Bu virüs, genellikle havada bulunan damlacıklar yoluyla bulaşır. Öksürme, hapşırma veya konuşma sırasında enfekte kişi, havaya mumps virüsünü yayabilir. Ayrıca, enfekte kişiyle yakın temasta bulunmak (örneğin, el sıkışmak veya aynı eşyaları kullanmak) da virüsün bulaşmasına neden olabilir. Virüs, vücuda girdikten sonra başta tükürük bezleri olmak üzere çeşitli organlara yayılabilir. Tükürük bezlerinde meydana gelen şişlik, kabakulak hastalığının en belirgin belirtisidir. Ayrıca, kabakulak hastalığının testislerde, pankreasta veya beyin zarlarında da iltihaplanmaya yol açabileceğini unutmamak gerekir.
Kabakulak Hastalığına Karşı Nasıl Önlem Alınır?
Kabakulak hastalığının önlenmesi için alınabilecek bazı önemli önlemler şunlardır:
- Aşı Olmak: Kabakulak hastalığına karşı en etkili önlem aşı olmaktır. Kabakulak, kızamık ve kızamıkçık ile birlikte MMR (Kızamık, Kabakulak ve Kızamıkçık) aşısı ile önlenebilir. MMR aşısı, özellikle çocukluk çağında yapılmalıdır ve bu, kabakulak hastalığından korunmanın en etkili yoludur.
- Hijyen Kurallarına Uymak: El yıkama alışkanlıklarını geliştirmek, kabakulak gibi virüs kaynaklı hastalıkların bulaşmasını önlemeye yardımcı olabilir. Ayrıca, enfekte olan kişilerle yakın temastan kaçınmak da önemlidir.
- Enfekte Kişilerle Temastan Kaçınmak: Kabakulak, enfekte kişilerle doğrudan temas yoluyla bulaşır. Eğer bir kişi kabakulak belirtileri gösteriyorsa, bu kişi ile yakın temasta bulunmaktan kaçınılmalıdır.
- Kişisel Eşyaları Paylaşmamak: Kabakulak, aynı eşyaları paylaşarak da bulaşabilir. Özellikle yemek, içmek ve kişisel hijyen ürünlerini paylaşmaktan kaçınılmalıdır.
- Aşı Durumunu Kontrol Etmek: Kabakulak aşısının tam olarak yapıldığından emin olmak, enfeksiyon riskini azaltacaktır. Özellikle çocuklar için bu aşı mutlaka yapılmalıdır.
Kabakulak Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kabakulak tedavisi genellikle semptomatik tedaviye dayanır, çünkü hastalığın spesifik bir tedavisi yoktur. Kabakulak tedavisinde kullanılan yöntemler şunlardır:
- Ağrı ve Ateş İçin İlaçlar: Kabakulak hastalığının tedavisinde, ateşi düşürmek ve ağrıyı hafifletmek için asetaminofen veya ibuprofen gibi ilaçlar kullanılabilir.
- Bol Sıvı Tüketimi: Kabakulak hastaları, vücutlarının sıvı dengesini korumak için bol miktarda sıvı almalıdırlar.
- Yatak İstirahati: Kabakulak hastalığı, kişinin enerjisini düşürdüğü için istirahat etmek önemlidir. Yatak istirahati, iyileşme sürecini hızlandırabilir.
- Soğuk Kompres Uygulamak: Tükürük bezlerinde meydana gelen şişliği azaltmak için soğuk kompres uygulanabilir.
- Yutkunma Zorluğu İçin Yumuşak Gıdalar: Kabakulak hastalığından dolayı tükürük bezlerinde ağrı ve şişlik oluşabileceği için, hastalara yumuşak ve sıvı gıdalar önerilir.
Kabakulak hastalığı, mumps virüsünün neden olduğu bir hastalıktır ve genellikle tükürük bezlerinde şişlik ile kendini gösterir. Kabakulak hastalığı, genellikle çocukları etkiler ancak yetişkinlerde de görülebilir. Kabakulak hastalığının önlenmesi için en etkili yöntem aşı olmaktır. Kabakulak tedavisi genellikle semptomları hafifletmeye yönelik ilaçlar, dinlenme ve bol sıvı alımı ile yapılır. Eğer kabakulak belirtileri fark edilirse, bir sağlık profesyoneline başvurmak önemlidir.
